Belçika ceza yasalarına göre yapılmaması gereken üç hareket şu şekilde tasnif edilmiştir:
1. Ağır suçlar : 5 yıldan müebbede kadar,
2. Suçlar : 8 gün- 5 yıl arası,
3. Kabahatler : 1-7 gün arası.
Her üç suç türünün ayrı mahkemeleri vardır. Adli polis, kabahatlerin dışındaki suçlara bakar. İstenirse kabahatlerle de ilgilenme yetkileri vardır.
Belçika anayasasında özgürlük kural, yakalama istisnadır.
Anayasada şahıs özgürlüğü esastır. Yakalama ve gözaltı için hâkim kararı şarttır. Anayasada sahiplik, mal edinme esastır. Polis ve başkaları konuta giremez.
Yakalama
Belçika’da sorgu hâkimleri yakalama konusunda iki çeşit müzekkere verebilir:
1. Şüpheli için: Şahıs hakkında ciddi ipuçları varsa verilebilir.
2. Tanık için: Tanık gelmeyi reddederse izhar müzekkeresi çıkarılabilir.
Cezaevindeki bir şahıs sonradan polis tarafından alınıp sorgulanabilir. Bunun için yeni ipucu olmalıdır. Sorgulamak için karar, hâkim tarafından verilmelidir.
Belçika’da yakalanan kişinin, bir yıldan aşağı ceza alması durumunda cezaevine konulamayacağı kuralı vardır.
Yakalama olayının gerçekleştirilmesi öncesinde;
1. Şahsın oturduğu yerin, katın, dairenin tespiti önceden yapılmalıdır.
2. Operasyonu yönetecek amir olay hakkında bilgi aktarmalıdır.
3. Yardım gerekmesi halinde ilgili birimlere haber verilmelidir. Köpek ya da helikopter gibi…
4. Şahsın tehlikeli olabilmesi düşünüldüğünde federal polisin özel harekât biriminden yardım istenmelidir.
Yakalama yapılırken kullanılacak gücün nasıl olacağı hakkında dikkat edilecek üç husus şunlardır:
1. Kullanılacak gücün kanuni dayanağı nedir?
2. Güç kullanmaya gerek var mı, yok mu? (Davet edilince gelebilecek birine güç kullanmamak gerekir)
3. Güç kullanılırken orantılılık ilkesine uyuluyor mu?
Şahıs, zorluk göstermekten vazgeçmişse polis de vazgeçecektir. Polis gerektiğinden fazla güç kullanırsa, sivil vatandaştan fazla ceza alır.
Kanun polise yetki vermektedir. Ama aşması halinde de polise daha büyük ceza öngörmektedir.
Gözaltı
Belçika’da gözaltı süresi 24 saati geçemez. Gözaltına alma süresinin başlangıcı polisin yakaladığı ilk andır.
Suçüstü hallerinde şahıs gözaltına alınabilir.
Savcının talimatıyla şahıs gözaltına alınabilir.
Sorgu hâkiminin kararıyla şahıs gözaltına alınabilir.
Suçüstü halinde gözaltına almalarda; suç, ya devam ediyor olmalı veya suçun az önce bitmiş olması gerekir. Örneğin kaçan hırsız bu evdedir denilmişse suçüstü halidir.
Ev sahibi eve ertesi gün geldiğinde cesetle karşılaşmışsa, bu suçüstü halidir. Zira karşılaştığı andaki süre esas alınmalıdır.
Suçüstü olayı olduğunda adli polis çalışanları suç işleyenleri gözaltına alır ve savcıya bilgi verirler.
Eğer suçüstü hali yoksa adli polis gözaltına alamaz. Artık hâkim karar vermelidir. Fakat bir şahsın suçlu ile ilgili şüpheleri varsa, polis şahsı tutabilir. Ama sadece kaçmasını önleyecektir. Hemen hâkime bilgi verip ona göre hareket etmelidir.
Silah kullanma
Polisin silah kullanmada iki temel esas vardır:
1. Meşru müdafaa halinde,
2. Suçüstü halinde.
Bu iki halde silahlı şahısların bertaraf edilmesi için polis silah kullanabilir. Bankayı soyanlar kaçarken (mala karşı suç) ele geçirilmeleri için arkalarından ateş edilmez. Dönüp polise ateş ediyorsa polis de onlara karşı silah kullanabilir.
El koyma
El koyma veya zaptetme de iki hal vardır:
1. Bütün unsurların saptanması,
2. Muhafaza altına alınması.
Örneğin uyuşturucuya el konulduğu gibi bir merdiven kullanılmışsa bu merdivene de el konulmalıdır.
Banka soygununda paralara el konulmalıdır.
Çalınan televizyonun satılmasıyla elde edilen paraya el konulmalıdır.
Uyuşturucu parasıyla lüks araba aldıysa bu arabaya el konulmalıdır.
Kriminal polisin kestiği tırnak ya da saç el koyma sayılır.
Arama
Dört çeşit arama vardır:
1. Önleme araması: Buna güvenlik araması da denilebilir. Elbisenin dışından yapılan aramadır. Ya da çanta aranmasıdır. Kişinin şüpheli hareket etmesi üzerine yapılır. Terliyorsa, telaşlanıyorsa arama yapılır. Kelepçe takılması öncesinde, herhangi bir madde veya silah taşıyıp taşımadığının tespiti için arama yapılır. Gösteri sırasında toplum düzenini tehlikeye sokmaması için, maçlar için yapılabilir. Terörizm kapsamı içerisinde, örneğin tren garı veya büyükelçilik etrafındaki kişilerin araması yapılabilir. Toplumsal olaylarda veya tehdit amacıyla aramalarda kendi cinsi arama yapmalıdır. Bu tür aramalar için mahkeme kararına gerek yoktur. Polis, kendi kanunlarının verdiği yetkiye dayanarak ya da kendi inisiyatifiyle bu aramaları yapabilir.
2. Adli arama: Bu arama mutlaka bir polis tarafından ve bir amir gözetiminde yapılmalıdır. Cüzdan çalmış bir kişinin üstü cüzdanı bulmak için aranır. Bu tür aramalar 6 saati geçemez. Aranan obje ilk on dakika içinde bulunmuşsa zaman var diye aramaya devam edilmez.
3. Nezaret öncesi arama: Aynı cinsten polis tarafından ve bir amir nezaretinde yapılmalıdır. Kendisine ve başkalarına zarar verebilecek objelerden arındırılmalıdır. Makul sürede yapılmalıdır. Çıplak oluncaya kadar soyulabilir. Ama bütün bir gece boyunca çıplak tutularak arama uzatılmamalıdır.
4. Uzman polislerce yapılan arama: Tren garları ve havaalanlarında sistematik olarak yapılan aramalardır.
Ev aramaları
Anayasada kural, konutların dokunulmazlığı yönündedir. Ancak kanunda yazılı haller ve şartlarda konutlarda arama yapılabilir.
İstisnası: Suçüstü halinde kral savcısı veya adli polis 24 saat arama yapabilir. Şahıs birini öldürdü, kaçıyor. Polis, kaçan şahsı eve girerek alır. Ancak kovalamaca sırasında şahsı kaybetmişse “şu eve kaçmıştır” varsayımıyla girip evi arayamaz. Sorgu hâkimi suça el koymuşsa suçüstü hali düşer.
Suçüstü hali olmazsa, polis de aramak istiyorsa ve de şahıs bu aramaya rıza gösteriyorsa polis arayabilir. Genellikle şahıs, polis daha hafif arama yapar diye düşünerek buna rıza göstermektedir. Eğer şahıs muvafakat vermezse sorgu hâkiminden izin almak gerekir.
Şahıs rıza gösterir, ancak polisin aranan eşyayı bulacağını anladığı sırada rızasından vazgeçerse şahıs bunu durduramaz, arama devam eder.
Eğer evin reisi tarafından arama amacıyla polis çağrılırsa, polis girerek evde arama yapabilir.
Evin içinden yardım çağrısı alınıyorsa polis eve girebilir. Polis İmdat telefonunda karşı tarafın numarası da çıkmışsa polis eve girebilir.
Polis tabi afetlerde eve girebilir.
Umuma mahsus yerlere de talep olmadan girebilir. Arama yapabilir. Şahsın üzerini ve masaları arayabilir. Ama burada şahsın evi de varsa aranamaz.
Aramalar ancak adli polis tarafından ve saat 05 ile 21 arasında yapılabilir. 21’den önce başlanan aramalar bitinceye kadar devam ettirilebilir.
Yeterli emare yokken polis şansını değerlendirmek için içeri girse, uyuşturucu bulsa bile hâkim bunu değerlendirmeye almaz. Mutlaka, eve girmesini gerektirecek yeterli delil olmalıdır. (2005)
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder